روایتی از خانواده کشاورز مشهدی که هنوز تولید کننده اند | تولید، دور از تجهیزات مدرن

سحر نیکوعقیده | شهرآرانیوز؛ کشاورزی از آن دسته شغل‌هایی است که در منطقه ۶ بیشتر از مناطق دیگر رواج دارد. زمین‌های خالی حاشیه شهر حالا بستر مناسبی برای کشاورزان شهرنشینی شده است که روزگاری به شهر کوچ کرده‌اند. خیابان خوش‌سیما در محله پورسینا هم از آن محله‌هایی است که کشاورزان زیادی در آن زندگی می‌کنند.

این محله حالا بیش از ٢٠٠هکتار زمین کشاورزی دارد و انواع و اقسام محصولات در این زمین‌ها کشت می‌شود. ٣هکتار از این زمین‌ها سهم خانواده شاکری است؛ خانواده‌ای که نسل‌درنسل شغلشان همین بوده و ٥٠سال است که در این زمین‌ها کشاورزی می‌کنند. حسین شاکری، ساکن خیابان خوش‌سیما در محله پورسینا، یکی از ۱۰ فرزند غلامحسن شاکری است که تصمیم گرفته ادامه‌دهنده راه پدر باشد. او متولد سال ۱۳۵۷ و دارنده مدرک کارشناسی رشته کشاورزی است.

شیرین‌ترین مرحله کشاورزی

۵۰ سال است که در کار پرورش سبزیجات و صیفی‌جات هستند و ٢٠کارگر هم دارند که با این شغل نان می‌خورند. با همه این‌ها، حسین شاکری همچنان کار برایش جدی است و عادت ندارد که از سروته آن بزند. دقت و حوصله زیادی دارد و همه مدت سر زمین می‌ماند تا همه‌چیز خوب پیش برود. زیرا شغل آن‌ها یک شغل تمام‌وقت محسوب می‌شود. از بهمن تا تیر مشغول کاشت بذر‌های مختلف می‌شوند، زمین را شخم می‌زنند، علف‌های هرز را می‌کنند و بذر را برای کاشت آماده می‌کنند. از تیر تا شهریور هم وقت داشت محصول است.

در این مرحله هر نوع بذر را بنا به مقتضیاتش آبیاری می‌کنند و به آن کود و موادمعدنی می‌رسانند.
مرحله آخر هم برداشت محصول است که شهریور تا آبان انجام می‌شود. این مرحله به گفته حسین شاکری شیرین‌ترین مرحله برای یک کشاورز است؛ زمانی که نتیجه کارش را می‌بیند. البته او توضیح می‌دهد که این بازه‌های زمانی با توجه به آب‌وهوا و خاک مشهد تعیین شده‌اند و در هر شهر متفاوت است.

کشاورزی همه‌اش تجربه است و بس

بادمجان، گوجه‌فرنگی، لوبیا، شوید، نعنا و حتی گل‌های آفتاب‌گردان؛ هرچیزی که بخواهید، می‌توانید در این زمین پیدا کنید. هرکدام هم قلق خاص خودش را دارد؛ اینکه بدانی چه زمانی آن را کشت کنی، چه سمومی به آن بزنی و چه مقدار آبیاری کنی، کدام مواد مغذی و کود را به هر گیاه بدهی و... او با اینکه درس کشاورزی خوانده است، می‌گوید که همه این نکات را بنا به تجربه در کنار پدرش آموخته است: یک کشاورز تا پاچه‌های شلوارش را بالا ندهد و داخل زمین نیاید، با درس و مطالعه چیزی دست‌گیرش نمی‌شود. کشاورزی همه‌اش به تجربه است و بس!

کار سخت و نبود بیمه

حسین‌آقا توضیح می‌دهد که آن‌ها به روش سنتی کشاورزی می‌کنند و شغلشان در همه این سال‌ها تغییری نداشته است. در چند دهه اخیر بحث کشاورزی مدرن هم به میان آمده است، ولی آن‌ها به حمایت دولت و سرمایه و امکانات جدید نیاز دارند تا بتوانند این روش را پیاده کنند. او در این‌باره توضیح می‌دهد: با روش مدرن دستمان برای کشت بذر‌های مختلف بازتر می‌شود و کارمان زیاد تحت‌تأثیر آب‌وهوا قرار نمی‌گیرد. در کشاورزی مدرن از انواع تجهیزات الکترونیکی و گلخانه‌های نوین استفاده می‌شود که نیاز به سرمایه فراوان دارد.

علاوه بر این، کشاورزی مدرن برای محیط‌زیست هم بهتر است. در این روش کشاورزی مصرف آب به‌طرز چشمگیری کاهش پیدا می‌کند و محصول هم چندبرابر می‌شود.
او در آخر از سختی این شغل می‌گوید؛ اینکه این فعالیت بدنی شدید درنهایت کشاورزان را زودتر از دیگران زمین‌گیر می‌کند و کمردرد و پادرد و... به سراغشان می‌آید. با این حال، دولت هیچ حمایتی از آن‌ها نمی‌کند. او و پدرش حتی بیمه هم نشده‌اند.

عرق‌گیری از نعنا و شوید

وقتی وارد زمین کشاوزی آن‌ها می‌شوم، همان ابتدا یک دیگ بزرگ می‌بینم و بوی نعنا از آن دیگ جوشان به مشامم می‌رسد. حسین‌آقا توضیح می‌دهد که آن‌ها چندسالی است که به کار عرق‌گیری هم مشغول شده‌اند و به روش سنتی عرق نعنا و شوید تولید می‌کنند. این موقع سال هم بهترین زمان برای گرفتن عرقی‌جات است. همه ابزار و وسایل این کار هم خلاصه می‌شود به دستگاه عرق‌گیری. آن‌ها ابتدا گیاهان دارویی را پاک می‌کنند و به مدت یک روز می‌خیسانند. بعد از ٢٤ساعت گیاه و آب را داخل مخزن دستگاه می‌ریزند و بخار آب در قسمت مخروطی دستگاه تقطیر و تبدیل به مایع می‌شود. ابتدا شعله را زیاد می‌کنند و بعد که عرق‌ریزی شروع شد، شعله را کم می‌کنند.

حاشیه سود کم در کار کشاورزی

خانواده شاکری یک‌سوم محصولاتشان را مستقیم به دست مشتری می‌دهند و دوسوم را هم به واسطه‌ها می‌فروشند. واسطه‌ها هم بازار‌های میوه و تره‌بار شهر هستند. با همه این‌ها حسین شاکری حاشیه سود این شغل را کم می‌داند و می‌گوید: بذر را با دوسه‌برابر قیمت قبل می‌خریم، درحالی‌که قیمت فروشمان چندان افزایشی نداشته است. اگر این زمین اجاره‌ای بود، یک‌دقیقه هم نمی‌توانستیم در این کار بمانیم. برای همین است که روزبه‌روز کشاورزان بیشتری از این شغل خارج می‌شوند و به کار دیگری می‌روند. نه درآمد خوبی دارد و نه حمایتی می‌شود. در آخر هم برایمان تنی فرسوده و بیمار می‌ماند.